भाग ४ : सोडियम भाल्प्रोएट, कार्बामाजेपिन र ल्यामोट्रेजिन
भावनात्मक अवस्था नियन्त्रण गर्ने (Mood Stabilizers) अन्य औषधीहरू: सोडियम भाल्प्रोएट (Sodium Valproate), कार्बामाजेपिन (Carbamazepine), ल्यामोट्रेजिन (Lamotrigine)
यी औषधीहरू Lithium जस्तै Mood Stabilizer अर्थात भावनात्मक अवस्था नियन्त्रण गर्ने औषधीको समूहमा पर्दछन । माथी उल्लेखित तीनवटै औषधीहरू छारे रोगका औषधी पनि हुन् । मानसिक रोगको सन्दर्भमा यी औषधी निम्न अवस्थामा प्रयोग हुन्छन् ।
१. Bipolar Disorder (बाइपोलार रोग) – अर्थात उन्माद (Mania) र डिप्रेसन दुबै हुन सक्ने साइकोसिसमा मुख्य रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
२. डिप्रेसनको उपचारमा एन्टीडिप्रेसेन्ट औषधीको असर बढाउन पनि यिनको प्रयोग हुन सक्छ ।
सोडियम भाल्प्रोएट (Sodium Valproate) मा उन्माद (Mania) बिरोधीगुण बढी हुन्छभने कार्बामाजेपिन (Carbamazepine) र ल्यामोट्रेजिन (Lamotrigine) मा डिप्रेसन बिदोधी गुण बढी हुन्छ ।
यी औषधीले ल्याउन सक्ने सामान्य समस्या
- रिंगटालाग्ने
- थकाई लाग्ने
- वाक्वाकी हुने
- सोडियम भाल्प्रोएट (Sodium Valproate) र कार्बामाजेपिन (Carbamazepine) लामो समय सम्म सेवन गर्दा तौल बढ्ने हुन सक्छ । त्यसैले यी औषधी सेवन गर्नेले खानपान तथा व्यायाममा बिशेष ध्यान दिनु पर्छ ।
केही खतरनाक सावित हुन सक्ने तर निकै कम सेवनकर्तामा देखापर्न सक्ने असरहरू
- एलर्जी भएर जीउभरि फोका आउने । हल्का फोका खतरनाक नहुन पनि सक्दछ, तर फोका आउनासाथै चिकित्सकसँग सम्पर्क भने गर्नु पर्दछ ।
- रगतसुक्ने – जसको लागि चिकित्सकको सल्लाह बमोजिम रगत जँचाइ रहनुपर्ने हुन सक्छ ।
ध्यान दिनु पर्ने कुरा
- बाइपोलार रोगका कतिपय बिरामीहरूलाई एक भन्दा बढी यस्ता औषधीको जरूरत पर्दछ ।
- सोडियम भाल्प्रोएट (Sodium Valproate) लिइरहेको ब्यक्तिले ल्यामोट्रेजिन (Lamotrigine) लिनुपरेमा एकदम होश गर्नुपर्छ र थोरै मात्रा (१२.५मिलिग्राम ) बाट शुरु गर्नु पर्छ र यसको मात्रा एकदम बिस्तारै बढाउनु पर्छ।
- प्रयोग गर्दा गर्दै “म ठीक भैहालें” भनेर् एक्कासी यो नछोड्नु होला । रोग पहिलेको भन्दा नराम्रो सँग बल्झिन सक्छ ।
- सोडियम भाल्प्रोएट (Sodium Valproate) र कार्बामाजेपिन (Carbamazepine) को मात्रा रगतमा जाँच्ने गरिन्छ ।
मानसिक रोगमा प्रयोग हुने औषधीबारे थप् जानकारीको लागि यहाँ क्लिक गर्नुहोला ।
लेखक – डा. अनुपम पोखरेल, मानसिक रोग विशेषज्ञ, मेल्बर्न, अष्ट्रेलिया
